Shai Agassi wilde een revolutie teweegbrengen in elektrisch rijden, te beginnen in Israël. Zijn verhaal toont aan dat je als startup de werkelijkheid niet uit het oog moet verliezen. 

Het is niet alles goud wat er blinkt in de startup-wereld. Het uitzonderlijke verhaal van het Israëlische Better Place en zijn topman Shai Agassi zijn daar een mooi voorbeeld van.

Het bedrijf steeg in een paar jaar tot duizelingwekkende hoogten – en stortte daarna als een kaartenhuis in elkaar. Max Chafkin reconstrueerde de opmerkelijke – korte – geschiedenis van Better Place voor Fast Company.

Goedkoop en volledig elektrisch rijden

In de jaren 2008-2009 beloofde Shai Agassi gouden bergen. In de tijd dat er nauwelijks nog volledig elektrische auto’s op de markt waren wilde Agassi een revolutie teweegbrengen in het elektrisch rijden, te beginnen in zijn land Israël. In samenwerking met Renault wilde Agassi een goedkope elektrische auto op de markt brengen.

Maar dat was hem niet genoeg. Om de zogenaamde ‘actieradiusangst’ van de elektrische rijder weg te nemen – de angst dat je zonder stroom komt te zitten zonder een oplaadpunt in zicht – zou het bedrijf tegelijkertijd Israël bedekken met oplaadpunten.

En voor degenen die niet op een oplaadbeurt konden wachten, zou Better Place speciale stations bouwen, waar automobilisten een lege accu automatisch konden laten verwisselen voor een volle. Het klinkt anno 2014 allemaal niet zo heel revolutionair meer, maar bedenk: dit was vijf jaar geleden, toen alle technologie nog in de kinderschoenen stond.

Visionaire verkoper

Klinkt te mooi om waar te zijn? Agassi wist zijn verhaal in ieder geval goed te verkopen. Hij werd hét voorbeeld van een visionaire tech-ondernemer. In Israël, dat op een gespannen voet leeft met z'n olieproducerende Arabische buren, viel Agassi's duurzame pitch in extra vruchtbare aarde. Elektrisch rijden was niet alleen milieuvriendelijk, het zou Israël een stuk weerbaarder maken ten opzichte van zijn buren.

Het stuk van Max Chafkin laat zien dat Agassi zijn idee al had verkocht voordat hij goed en wel een behoorlijk bedrijfsplan op papier had. Hij kreeg politici als Bill Clinton en Shimon Perez achter zich, en een belangrijke Israëlische zakenfamilie.

350 miljoen dollar kapitaal

Better Place had eind 2010 350 miljoen dollar binnengehaald. Het bedrijf had luxueuze kantoren, betaalde riante salarissen en bouwde een futuristische 'experience' in Israël, die honderdduizenden bezoekers trok. Maar ondertussen bleken veel van de beloften en aannames van Agassi op weinig gebaseerd.

Agassi nam aan dat de elektrische auto ongeveer de helft van een gewone benzineauto zou kosten en een bereik van ten minste 160 kilometer zou hebben. Dat bereik was in werkelijkheid de helft: Agassi verkocht een doodgewone auto voor de prijs van een leuke sedan, terwijl klanten ook nog eens tweeduizend euro moesten neertellen voor de huur van de batterij.

Kosten rijzen de pan uit

Ondertussen waren de kosten van de bouw van het Better Place-netwerk veel hoger dan gedacht. De wisselstations zouden ieder 500.000 dollar moeten kosten, maar dat kwam op 2 miljoen dollar uit. Better Place moest dus meer auto's verkopen en hogere abonnementskosten rekenen om de boel rendabel te maken.

Het bedrijf spendeerde bovendien 60 miljoen dollar aan het ontwikkelen van een navigatiesysteem, dat Better Place-rijders naar het dichtstbijzijnde oplaadpunt zou dirigeren. "TomTom verkoopt zo’n systeem voor 29,95 dollar", merkt een oud-werknemer op. "We bouwden alles zelf, omdat we dachten dat we het beter konden."

500 auto's verkocht

In het voorjaar 2011 begon het mis te gaan. Het bedrijf raakte in geldnood; in plaats van de benodigde injectie van 350 miljoen dollar haalde Agassi slechts 200 miljoen dollar op.  In november 2012 had Better Place nog slechts 500 auto's verkocht, terwijl het bedrijf er snel 30.000 moest verkopen om quitte te kunnen draaien. In mei 2013 vroeg het bedrijf faillissement aan. Shai Agassi was toen al tot aftreden gedwongen.

De ironie is dat Tesla, de elektrische automaker uit de VS, langzaam aan een netwerk aan het bouwen is dat een beetje lijkt op de visie van Agassi. En dat terwijl Agassi altijd Tesla bekritiseerde om zijn behoedzame strategie en bekrompenheid. Ondertussen staan de wisselstations van Better Place te verroesten in Israel.

Lees ook

Elektrisch rijden: zo weet je welke laadpaal jij moet hebben

Elektrisch rijden: alle financiële voordelen op een rij

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl